Logo WFIS UŁ

WYDZIAŁ FIZYKI I INFORMATYKI STOSOWANEJ TERAZ I W PRZYSZŁOŚCI

Strategia rozwoju Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej UŁ w latach 2016–2020

Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej (WFiIS) należy obok Wydziału Chemii do najmłodszych wydziałów Uniwersytetu Łódzkiego. Wydział został utworzony na bazie lokalowej, materialnej i kadrowej Instytutu Fizyki Wydziału Fizyki i Chemii i powołany do samodzielnego funkcjonowania zarządzeniem Rektora UŁ z dnia 16 kwietnia 2007 roku ze skutkiem od dnia 1 października 2007 r. Tradycja WFiIS sięga swoimi korzeniami Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego utworzonego w 1945 roku, który w roku 1951 podzielił się na dwa Wydziały: Biologii i Nauk o Ziemi oraz Matematyki, Fizyki i Chemii. W roku 1996 ten ostatni podzielił się również na dwa Wydziały: Matematyki oraz Fizyki i Chemii.

Wizja rozwoju Uniwersytetu Łódzkiego, przedstawiona w Strategii rozwoju Uniwersytetu Łódzkiego na lata 2010–2015 oraz w Planie rozwoju działalności naukowej w Uniwersytecie Łódzkim w latach 2014–2016, formułuje cele strategiczne, które w znacznej części można odnieść do WFiIS. W dokumentach tych zakłada się bowiem, że Uniwersytet Łódzki:

  • będzie dążyć do osiągnięcia wysokiej pozycji naukowej wśród polskich uczelni akademickich, a zwłaszcza uniwersytetów, i poprzez wzrost poziom badań naukowych, do poszerzenia uczestnictwa w światowym nurcie badań naukowych;
  • poprzez podnoszenie poziomu działalności dydaktycznej opartej na badaniach będzie dążyć do zapewnienia studentom możliwości uzyskania najwyższego poziomu wykształcenia i wszechstronnego rozwoju;
  • zwiększając poziom umiędzynarodowienia w zakresie badań i dydaktyki będzie dążyć do uzyskania trwałego miejsca w grupie uznanych uniwersytetów europejskich.

Realizacji powyższych zamierzeń sprzyjać ma zrealizowanie Planu rozwoju działalności naukowej w Uniwersytecie Łódzkim w latach 2014–2016, który jest ujęty w formie celów strategicznych i operacyjnych dotyczących trzech obszarów działalności Uniwersytetu: działalności naukowej, działalności dydaktycznej i umiędzynarodowienia. Strategia rozwoju WFiIS powinna zatem odnosić się do tych właśnie celów, formułując wynikające z nich zadania.

Wydział FiIS prowadzi badania naukowe o charakterze podstawowym, aplikacyjnym i metodycznym. Tematyka badawcza Wydziału ogniskuje się wokół następujących problemów: teorii oddziaływań podstawowych, kwantowej teorii informacji, algorytmów genetycznych, specyfikacji i analizy procesów biznesowych, algebr procesów, automatów komórkowych, magnetycznych własności układów o skończonych wymiarach, nanotechnologii i hybrydowych układów Diracowskich, astrofizyki, promieniowania kosmicznego wysokich energii, fizyki oddziaływań jądrowych ze szczególnym uwzględnieniem reakcji jądrowych indukowanych przez neutrony, fizyki medycznej, ochrony radiologicznej, modelowania procesów kształcenia. W każdej z tych ogólnych dziedzin poszczególne zespoły badawcze mogą wykazać się dużymi osiągnięciami. Wyniki uzyskane przez zespoły badawcze przełożyły się na przyznanie najpierw Instytutowi Fizyki, a następnie, po przekształceniach, Wydziałowi Fizyki i Informatyki Stosowanej kategorii A w trzech kolejnych ocenach parametrycznych MNiSW. Dążeniem Wydziału w nadchodzących latach powinno być nie tylko utrzymanie tej wysokiej kategorii, ale również uzyskanie wyższej niż w kategoryzacji przeprowadzonej za lata 2009–2012 pozycji na liście rankingowej jednostek w grupie wspólnej oceny. Dla zwiększenia aktywności naukowej i liczby publikacji pracowników w międzynarodowych czasopismach naukowych o najwyższej randze na WFiIS będzie kontynuowana polityka podziału środków finansowych pomiędzy poszczególne jednostki Wydziału uwzględniająca przede wszystkim wyniki w postaci wysoko punktowanych publikacji oraz zgłoszeń patentowych i patentów. Powinny zostać utrzymane zasady oceniania pracowników kładące nacisk na aktywność publikacyjną i jej jakość. Przy racjonalnym założeniu, aby istotnym elementem oceny osiągnięć pracownika w tym zakresie były kryteria stosowane w ocenie parametrycznej jednostki, trzeba pamiętać, że występująca od lat zmienność tych kryteriów nie sprzyja stabilności systemu oceny. Wskazane jest zatem aby Wydział wypracował system oceny działalności naukowej dający pracownikom większą elastyczność w podejmowaniu decyzji o publikacji ich dorobku naukowego. Utrzymana zostanie zasada przyznawania wynagrodzeń motywacyjnych za działalność naukową i kształcenie kadry w ścisłym powiązaniu z wynikami oceny okresowej pracowników w tej dziedzinie. Będzie to sprzyjać promowaniu i wspieraniu najaktywniejszych naukowo pracowników. WFiIS jest jednym z tych wydziałów Uniwersytetu Łódzkiego, które dobrze sobie radzą w zakresie pozyskiwania środków na działalność badawczą, co jest bardzo istotne ze względu na możliwość sfinansowania ambitnych celów badawczych, przy zmniejszającej się z roku na rok dotacji na podstawową działalność naukową.

Środki pozyskane z grantów badawczych poprawiają również ogólną sytuację finansową Wydziału. Należy zatem utrzymać dotychczasowe (wysoka punktacja za udział w grantach w ankiecie oceny okresowej pracownika, nagrody z funduszu J.M. Rektora dla kierowników grantów) jak i tworzyć nowe sposoby mobilizacji do pozyskiwania grantów, szczególnie przez młodych pracowników. W najbliższych latach wydział dążyć będzie nie tylko do zwiększenia liczby uzyskanych grantów, ale także do powiększenia środków uzyskiwanych w konkursach na finansowanie projektów badawczych. W tym celu wskazane jest tworzenie większych zespołów badawczych aplikujących o te środki jak również intensywne poszukiwanie partnerów krajowych i zagranicznych do składania wspólnych projektów. Należy zdecydowanie poszerzyć skalę badań prowadzonych we współpracy z firmami istniejącymi w regionie łódzkim. Należy w tym celu w pierwszej kolejności wykorzystać kontakty z firmami skupionym w istniejącej przy Wydziale Radzie Biznesu. Dotychczasowa współpraca naukowa z kilkoma firmami może stanowić wzorzec i zachętę do szukania kolejnych możliwości współpracy naukowej.

WFiIS jest liderem w Uczelni w dziedzinie ilości zgłoszeń patentowych i uzyskanych patentów. Należy obecnie skoncentrować się na możliwościach wdrażania rozwiązań będących rezultatem prowadzonych badań. Warunkiem zwiększenia liczby rzeczywistych wdrożeń jest stworzenie trwałych więzi z otoczeniem gospodarczym, zapewnienie odpowiedniego organizacyjnego i finansowego wsparcia dla ochrony i promocji wyników o potencjale wdrożeniowym oraz uwzględnianie tego rodzaju aktywności w ocenach i awansie zawodowym nauczycieli akademickich. Większość tych działań musi być zainicjowana i przeprowadzona na szczeblu Uczelni. Nie negując tezy, że konferencje są ważnym elementem budowy prestiżu Uczelni i kształcenia kadry, należy zauważyć, że w przypadku WFiIS dążenie do osiągnięcia założonego dla całego Uniwersytetu wzrostu liczby organizowanych konferencji nie byłoby celem, który najlepiej służy rozwojowi Wydziału. Podejmując decyzję o organizacji konferencji należy zawsze brać pod uwagę z jednej strony możliwe korzyści w postaci zacieśnienia współpracy, powstania wartościowych publikacji, otwarcia nowych kanałów wymiany międzynarodowej ale z drugiej strony należy ocenić również obciążenia pracowników związane z organizacją konferencji i skutki tych obciążeń dla intensywności ich pracy naukowej. Biorąc pod uwagę fakt, że działalność naukowa pracowników WFiIS jest bardzo zróżnicowana i prowadzona jest raczej w niewielkich zespołach, należy głównie skoncentrować się na organizowaniu niewielkich konferencji (workshopów), przede wszystkim o charakterze międzynarodowym, które dadzą możliwość zacieśnienia dotychczasowej współpracy, a jednocześnie szansę na znalezienie nowych partnerów. Konieczne jest jednak dołożenie wszelkich starań zespołów WFiIS o powierzanie im organizacji dużych cyklicznych konferencji międzynarodowych. Ogromnym wyzwaniem, jakie stoi przed Wydziałem jest zapewnienie zatrudnienia najlepszym absolwentom naszych studiów doktoranckich. W związku z małym i stale malejącym zainteresowaniem studiami na kierunku fizyka oraz utrzymującym się (choć w zdecydowany sposób malejącym) ujemnym wynikiem finansowym Wydziału, niezwykle ograniczona jest możliwość zatrudniania młodych doktorów fizyki na etatach finansowanych z działalności dydaktycznej (etaty osób odchodzących z Wydziału nie były odnawiane). Doprowadziło to już do powstania „luki pokoleniowej”, a w perspektywie kilku lat, kiedy nastąpią liczne odejścia na emeryturę kolejnych pracowników, może mieć to katastrofalne skutki dla istnienia wydziału. Wobec faktu, że w 2014 r. udało się już uzyskać dodatni wynik finansowy, wydział powinien opracować zasady polityki kadrowej pozwalającej na wykorzystanie przynajmniej części etatów zwalnianych przez pracowników odchodzących na emeryturę dla zatrudnienia młodych pracowników. Zasady te powinny brać pod uwagę, oprócz osiągnięć kandydata (pożądany, między innymi, kilkumiesięczny staż naukowy w krajowym lub zagranicznym ośrodku naukowym), potencjał naukowy i umiejętność zdobywania zewnętrznego finansowania jednostki, w której kandydat miałby zostać zatrudniony. Konieczne jest również utrzymanie dotychczasowej polityki finansowania dwóch ½ etatu badawczego z dotacji statutowej, a także aplikowanie o takie projekty badawcze, w których można uzyskać środki na finansowanie etatów badawczych oraz staży zagranicznych dla naszych doktorów i doktorantów oraz stypendiów dla zagranicznych doktorów oraz doktorantów. Obecna sytuacja demograficzna wydziału i związane z nią odejścia w ciągu najbliższych lat na emeryturę dużej części pracowników dydaktycznych powinna zostać wykorzystana również do zmiany istniejącej struktury zatrudnienia i zdecydowanego zmniejszenia liczby etatów starszych wykładowców.

Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej jest uprawniony do nadawania stopni naukowych doktora habilitowanego i doktora w dziedzinie fizyki i będzie, tak jak dotychczas, dbał o wysoki poziom i efektywność studiów doktoranckich z fizyki. Badania naukowe w dziedzinie informatyki prowadzone są od kilku lat i przynoszą coraz lepsze efekty w postaci publikacji oraz rozwoju współpracy naukowej krajowej i zagranicznej. Jako zadanie priorytetowe w najbliższych latach należy uznać uzyskanie uprawnień do nadawania stopnia doktora w dziedzinie informatyki. Powinno to nastąpić przede wszystkim dzięki rozwojowi i awansom naukowym pracowników obecnie zatrudnionych na Wydziale przy, zapewne jednak koniecznym, niewielkim uzupełnieniu wysoko kwalifikowanej kadry. WFiIS realizuje swoją misję w zakresie kształcenia rozwijając ofertę dydaktyczną zarówno w dziedzinie fizyki jak i informatyki stosowanej. Ponadto Wydział uczestniczy i będzie uczestniczył w interdyscyplinarnym kształceniu studentów w ramach Międzywydziałowych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych (od roku 2016 Międzyobszarowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych).

Zarówno poziom kadry naukowej jak i tematyka prowadzonych badań zapewnia przygotowanie absolwentów, którzy zdolni są sprostać wymaganiom stawianym pracownikom w tak ważnych gałęziach innowacyjnej gospodarki i nauki jak: nowe materiały, nanotechnologia, spintronika, mikroelektronika, fizyka medyczna, nowe systemy informatyczne, w tym m.in. komputery kwantowe, zastosowania algorytmów genetycznych, programowanie systemów mobilnych, rozpoznawanie obrazów czy grafika komputerowa. Studenci są kształceni zgodnie z obowiązującymi wymaganiami, a wysoka jakość kształcenia została potwierdzona certyfikatami Polskiej Komisji Akredytacyjnej zarówno w ocenie programowej (w 2010 r. dla kierunku fizyka oraz w 2011 r. dla kierunku informatyka) jak i instytucjonalnej w 2012 roku. Aby utrzymać wysoką ocenę kształcenia władze wydziału będą nadal dbać o zapewnienie wartościowych praktyk studenckich. Niewątpliwie za duży sukces Wydziału należy uznać rosnącą w ostatnich latach popularność prowadzonej przez Wydział specjalności informatyka stosowana, a przed wszystkim studiów inżynierskich. Jest to tym ważniejsze, że w latach 2008–2010 Wydział musiał stoczyć bardzo trudną walkę o utrzymanie kierunku informatyka i włożyć ogromny wysiłek w jego rozwój. Z drugiej jednak strony Wydział stoi teraz przed bardzo poważnym wyzwaniem związanym z dramatycznym spadkiem naboru na kierunek fizyka pomimo intensywnie prowadzonych akcji promocyjnych dla kandydatów na studia oraz organizowania i uczestniczenia w licznych wydarzeniach promujących fizykę. Spadek poziomu nauczania fizyki w szkołach ponadgimnazjalnych, brak zapotrzebowania na nauczycieli tego przedmiotu, pogłębiający się niż demograficzny oraz dający się wyraźnie zaobserwować brak zainteresowania młodzieży studiowaniem „czystych” przedmiotów ścisłych, sprawiają, że niezbędne jest szukanie nowych kierunków kształcenia, które spotkałyby się z zainteresowaniem kandydatów na studia. Dlatego oprócz działań promujących Wydział i popularyzujących naukę (udział w Festiwalu Nauki, Techniki i Sztuki, Olimpiadzie Fizycznej, prowadzenie lekcji pod patronatem), należy zdecydowanie działać w kierunku uruchomieniu nowych specjalności w ramach studiów inżynierskich. Oferta dydaktyczna Wydziału powinna być kształtowana w sposób dynamiczny i stanowić odpowiedź na szybko zmieniające się potrzeby rynku pracy. Wyzwaniem w nadchodzących latach będzie dokonanie zmian procesu kształcenia w stopniu pozwalającym na rzeczywiste osiągnięcie efektów kształcenia deklarowanych w odniesieniu do naszych kierunków studiów, szczególnie w zakresie umiejętności i rozwoju kompetencji społecznych. Wymagać to będzie znacznej zmiany organizacji i prowadzenia zajęć z położeniem nacisku na samodzielną pracę studenta oraz ciągłą indywidualną ocenę osiągnięć zespołów studenckich i poszczególnych studentów. Należy również wypracować system oceny i wynagradzania działalności organizacyjnej i promocyjnej. Należy położyć zdecydowanie większy nacisk na tworzenie nowych atrakcyjnych specjalizacji i odejście od standardowych klasycznych specjalizacji fizycznych. Pamiętajmy, że to dzięki dużej liczby studentów udało nam się zniwelować deficyt. Niestety, przy małej liczbie studentów fizyki coraz trudniej będzie utrzymać ten kierunek.

Bardzo ważnym zadaniem jest rozwijanie procesu umiędzynarodowienia poprzez zarówno rozwój współpracy z partnerami zagranicznymi w ramach programu Erasmus i istniejących umów międzynarodowych jak również przygotowywanie coraz szerszej oferty zajęć w języku angielskim. Pozytywne doświadczenia związane ze współpracą z uczelnią Centria University of Applied Sciences w Kokkoli, z którą WFiIS ma podpisaną umowę o wydawaniu podwójnego dyplomu, wskazują na to, że należy dążyć do podpisania tego rodzaju umów z innymi partnerami. Rada Wydziału podjęła w dniu 18.04.2012 r. uchwałę o ustanowieniu Wydziałowego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia. Wdrażanie postanowień tej uchwały musi stanowić podstawę działań w zakresie ciągłego podnoszenia jakości nauczania na kierunkach prowadzonych przez nasz Wydział. Realizacja założonych w niej celów zapewni Wydziałowi zdolność do kształcenia wysoko kwalifikowanej kadry z dziedzin obejmujących najnowsze technologie, tak by kwalifikacje naszych absolwentów były zgodne z zapotrzebowaniem rynku pracy oczekującego w coraz większym stopniu na specjalistów z zakresu nauk ścisłych. Zadaniem na kolejne lata będzie zdobycie certyfikatów wyróżniających nasz Wydział spośród innych podobnych działających na polskich uczelniach.

Pracownicy WFiIS od wielu lat prowadzą intensywną współpracę z zagranicą obejmującą współpracę bezpośrednią z partnerami, z którymi Uniwersytet Łódzki ma podpisane umowy, uczestnictwo pracowników Wydziału w konferencjach i sympozjach organizowanych za granicą, pobyty gości zagranicznych na Wydziale, staże szkoleniowe i badawcze oraz współpracę realizowaną na podstawie wzajemnych ustaleń i kontaktów osobistych, nieobjętą umowami o bezpośredniej współpracy.

Współpraca pracowników Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej dotyczy fizyki teoretycznej, fizyki fazy skondensowanej, astrofizyki i astrofizyki wysokich energii, fizyki jądrowej i ochrony radiologicznej. W ostatnich latach zintensyfikowana została współpraca w dziedzinie informatyki stosowanej. Istotna część tematyki badawczej Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej związana jest z udziałem pracowników Wydziału w międzynarodowych eksperymentach takich jak na przykład MAGIC, Obserwatorium Pierre Auger czy ZEUS, grupujących badaczy z wielu krajów oraz ze współpracą z zespołami w dużych instytutach badawczych takimi jak CERN czy Zjednoczony Instytut Badań Jądrowych w Dubnej. Ponadto Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej UŁ jest reprezentowany w międzynarodowym konsorcjum EAGLE. Dzięki tej współpracy możliwe jest korzystanie z unikalnej kosztownej aparatury i branie udziału w najważniejszych światowych przedsięwzięciach eksperymentalnych. W przyszłości konieczne jest zarówno rozwijanie dotychczasowych obszarów współpracy, jak i nawiązywanie nowych kontaktów naukowych i dydaktycznych, zwłaszcza w dziedzinie poszukiwania nowych materiałów dla nanotechnologii (w szczególności w zakresie wytwarzania pamięci o pojemnościach terabajtowych oraz badania warstw grafitowo-grafenowych), metod rozpoznawania obrazu oraz systemów i aplikacji mobilnych.

Plan strategiczny Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Łódzkiego na okres do roku 2020 zgodny jest z przyjętą przez Senat strategią rozwoju Uczelni. Należy jednak pamiętać, że przyszłość z całą pewnością przyniesie zmiany warunków funkcjonowania Wydziału, których skali nie sposób obecnie przewidzieć. Wynikać one mogą z:

  • wprowadzenia wciąż nieokreślonych, nowych zasad oceny parametrycznej jednostek – ważnych z racji znaczenia, jakie wynik tej oceny będzie miał dla wysokości przyszłych dotacji na działalność statutową,
  • możliwej nowelizacji Ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym,
  • nieznanych zmian wewnętrznych reguł funkcjonowania Uczelni związanych z działaniami nowych władz w nadchodzącej kadencji,
  • rosnącej konkurencji w zakresie zabiegania o granty na projekty badawcze, wynikającej z niedostatecznego poziomu finansowania nauki i szkolnictwa wyższego oraz rosnących potrzeb indukowanych w dużym stopniu poprzez znaczące inwestycje, które miały w naszym sektorze miejsce w ostatnich latach dzięki napływowi środków z Unii Europejskiej.

Biorąc pod uwagę, że dotychczas prowadzona polityka pozwoliła Wydziałowi na przezwyciężenie poważnych zagrożeń dla jego dalszego funkcjonowania, strategia WFiIS UŁ do roku 2020 nie przewiduje zasadniczych zmian zarówno w organizacji, jak i funkcjonowaniu Wydziału. Tradycyjnie polityka władz Wydziału i kierowników jego jednostek polegać będzie na wspieraniu aktywności pracowników, zabieganiu o pozyskiwanie środków na utrzymanie i rozwój potencjału naukowego oraz środków na podnoszenie jakości kształcenia na trzech poziomach studiów. Priorytetem w działaniach władz Wydziału będzie utrzymanie jego wysokiej pozycji w kraju i w międzynarodowych kręgach akademickich, dalsza poprawa wewnętrznych procedur zarządzania i utrzymanie wysokich, ale jasnych i powszechnie znanych kryteriów oceny i doboru kadry akademickiej. Za niezwykle ważne uważać będziemy wszelkie działania na rzecz pozyskiwania możliwie najlepszych kandydatów na studia oraz tworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju studentów i osiągania przez absolwentów wymaganych efektów kształcenia.